De balans tussen vechten en leed aanvaarden

De balans tussen vechten en leed aanvaarden

De balans tussen vechten en leed aanvaarden

Menig psycholoog wantrouwt alles wat met positieve psychologie of levenskunst te maken heeft, maar ondertussen zijn deze stromingen wel in opmars. Psycholoog Ernst Bohlmeijer schreef samen met Gerben Westerhof het boek Psychologie van de levenskunst. Psy verloot vijf exemplaren.

Wat verstaat u onder ‘psychologie van de levenskunst’?
‘In de traditionele psychologie draait het hoofdzakelijk om stoornissen en ziekten, om psychopathologie, maar geestelijke gezondheid is meer dan alleen afwezigheid van ziekte. Het omvat ook positieve zaken zoals geluk, betekenisvolle relaties, persoonlijke groei. Veel psychologen staan er argwanend tegenover, ze zijn misschien bang dat de werkelijke klachten worden ontkend.’

Terecht?
‘Nee. Levenskunst is een poging om juist een balans te vinden tussen ziekte en gezondheid. De traditionele psychologie heeft veel goeds gebracht en doet dat nog steeds, maar legt de nadruk te eenzijdig op genezing. In werkelijkheid zijn niet alle klachten oplosbaar, is niet elk leed weg te nemen. Soms is het goed om het te integreren in je leven en de beperkingen te accepteren. Het is eigenlijk de kunst om te herkennen wanneer het tijd is om te vechten en wanneer het wijs is om het leed te aanvaarden.’

Hoe valt levenskunst in te passen in de behandeling?
‘Als iemand zwaar depressief is, moet je natuurlijk de klachten aanpakken. Zijn er medicijnen nodig om de stemming te verbeteren, dan heb ik daar geen enkele moeite mee. Wel vind ik dat er ook positieve zaken aan bod moeten komen. Waar wil iemand naartoe met zijn leven? Aan welke waarden hecht een patiënt?’

Zoek dat maar in je eigen tijd uit, zullen sommige therapeuten denken.
‘Uit onderzoek blijkt dat de aandacht voor geestelijke gezondheid van wezenlijk belang is. Zo verkleint het de kans op terugval na een behandeling, en dat is belangrijk want recidive is een groot probleem: vijftig procent van alle patiënten met depressies zitten vroeg of laat weer in de spreekkamer. Bovendien wordt steeds duidelijker: wie een betekenisvol leven leidt, loopt minder kans op psychische stoornissen. Het werkt dus preventief. Ook blijken chronische patiënten met kanker of hartfalen er baat bij te hebben, zij herstellen spoediger na een operatie en overlijden minder snel.’

Heeft een schizofreniepatiënt er ook iets aan?
‘Goeie vraag. Ja, uiteindelijk wel. Het gaat erom dat je leert leven met je kwetsbaarheid. Hoe kan ik met alle beperkingen van mijn ziekte het leven leiden zoals ik dat wil, de doelen bereiken die ik me heb gesteld? Hoe krijg ik controle over mijn leven? De Raad van de Volksgezondheid onderschrijft de noodzaak hiervan en pleit in een recente notitie voor ‘het versterken van zelfmanagement’ van patiënten.’

Bestaan er ook interventies gebaseerd op levenskunst?
‘Er zijn preventieve programma’s ontwikkeld voor mensen met depressieve klachten, angst, vermoeidheid. Eén daarvan is de cursus Voluit Leven van de Universiteit Twente, waarin meditatie een grote rol speelt. Dan zijn er interventies gericht op acceptatie, zoals mindfulness en de Acceptance and Commitment Therapy. Die gaat over accepteren wat er in het hier en nu is, en over trouw blijven aan de persoonlijke waarden.’

Levenskunst is tegelijk een houding, zegt u. Wat doet u zelf om geestelijk gezond te blijven?
‘Ik plan korte vakanties in om mijn leven af en toe stop te zetten. Ik laat de stof dan neerdwarrelen en maak tijd voor meditatie en bezinning. Wat ik me bijvoorbeeld weleens afvraag: heb ik vandaag zo geleefd zoals ik mijn hele leven zou willen leven? Oftewel: heb ik vandaag zorg besteed aan datgene wat ik belangrijk vind, zoals vriendschappen. De tijd vliegt. Het ergste is als je spijt hebt dat je het leven niet anders hebt geleefd.’ (MT)

Psy verloot vijf exemplaren van het boek Psychologie van de levenskunst. Wilt u meeloten? Mail dan uw naam en adres naar redactie@psy.nl ovv levenskunst.

Psychologie van de levenskunst. Gerben Westerhof en Ernst Bohlmeijer. Uitgeverij Boom. ISBN 9789461050823. Prijs € 34,95.
Klik hier voor meer informatie en bestelwijze.

Op vrijdag 19 november vindt het congres Psychologie van de levenskunst plaats in de Grolsch Veste in Enschede. Klik hier voor meer informatie.


© Psy 17-11-2010