Stigma
De ernst van het probleem
Stigmatisering en discriminatie van mensen met psychische problematiek zijn wijdverbreid in onze samenleving. De media spelen een belangrijke rol bij het instandhouden van stigmatiserende opvattingen. kranten, televisie, en films geven een vertekend beeld van mensen met psychische aandoeningen: Zij worden vaak hetzij als gevaarlijke gek, hetzij als aandoenlijke gestoorde geportertreerd. bovendien worden mensen met psychotische stoornissen te vaak geïntentificeerd met een kleine groep mensen die voor overlast zorgt. Bij die kleine groep is overigens ook vaak sprake van alkohol-of drugeverslaving.
Stigmatisering leidt tot maatschappelijke achterstelling en uitsluiting en toename van psychisch lijden.
De betekenis van het woord stigma
Het Griekse woord 'stigma'betekent letterlijk 'brandmerken'. In de oudheid werden misdadigers gebrandmerkt zodat ze voor anderen herkenbaar zouden zijn. We stigmatiseren, plakken iemand dus een etiket op. Mensen plakken elkaar etiketten op, waardoor het onderscheid met zichzelf en de andere mensen gemakkelijker wordt. Bijna altijd echter gaat stigmatisering gepaard met allerlei vooroordelen.
Bijvoorbeeld:
Psychiatrische cliënten zijn gevaarlijk
Mensen met psychische problemen zijn aandachttrekkers.
Mensen met psychische problemen zijn aanstellers.
In het algemeen komen alle vooroordelen vaak voort uit 3 zaken; gemakzucht, onwetendheid en angst. Ook vooroordelen over (het hebben van) psychische problemen hebben daarmee te maken:
1. Gemakzucht: je hoeft er niet over na te denken
2. Onwetendheid: je weet er bar weinig van
3. Angst: je bent er en beetje bang voor
De gevolgen van vooroordelen
Vooroordelen kunnen mensen veel schade toebrengen. Vooroordelen kunnen leiden tot een stigma.
Zo krijgt iemand die psychische problemen heeft of heeft gehad vaak het stigma “gek” opgeplakt.
Er zijn 4 verschillende stigma’s:
1. publieke stigmatisering; de media bv “gekken zijn gevaarlijk’, bv door artikel dat een gestoorde zijn huis in de fik heeft gezet
2. maatschappelijke stigmatisering; de buurman/buurt denkt dat ik gevaarlijk ben omdat ze weten dat ik een keer opgenomen ben geweest
3. professionele stigmatisering; de dokter denkt dat ik niets kan, omdat ik de diagnose schizo-affectief heb
4. zelf stigmatisering; ik ben depressief, dus ben ik een zwakkeling en mislukkeling
Vooroordelen kunnen mensen veel schade toebrengen. Vooroordelen kunnen een stigma veroorzaken. Stigmatisering kan ontaarden in discriminatie of het buitensluiten van mensen. Denk je eens in hoe het is om na een opname thuis te komen als psychiatrisch cliënt. De mensen met wie je vroeger omging, mijden je: je bent het natuurlijk nog steeds, want zoiets gaat niet over. Je ouders, je vrienden vinden dat je maar niet meer over die tijd moet praten: daar niet meer aandenken want voorbij is voorbij. Wanneer je met niemand je ervaring kan delen, raak je onzeker: als iedereen afwijzend is, zal er met wel iets zijn. Voordat je het weet zit je in je eentje.
Uit literatuuronderzoek van J. Manning in Het stigma en de psychiatrie is gebleken dat het stigma wel degelijk effect heeft op de psychiatrische cliënt. Het effect is dat men niet durft uit te komen dat men psychische hulp nodig heeft. Men gaat minder snel naar de huisarts om doorverwezen te worden en worden dus niet geholpen.
Stigmatisering kan ontaarden in discriminatie of het buitensluiten van mensen.
Probeer je maar eens voor te stellen hoe het is om na en opname thuis te komen als (ex)psychiatrisch cliënt.
De mensen met wie je vroeger omging, mijden je; je was gek en je bent het natuurlijk nog steeds, want zoiets gaat niet over. Je ouders, je familie of je vrienden vinden dat je maar niet meer over ‘die tijd’ moet praten: daar mag je niet meer aan denken want voorbij is voorbij.
Wanneer je met niemand je ervaringen kunt delen, raak je onzeker: als iedereen zo afwijzend is, zal er met jou wel iets mis zijn. Voordat je het weet, ben je geïsoleerd. Daar zit je dan in je eentje.
Stigmatisering kan eervoor zorgen dat bepaalde mensen minderwaardig worden beoordeeld, omdat ze afwijkende kenmerken hebben, of negatieve eigenschappen toebedeeld krijgen die ze helemaal niet bezitten.
Maar wie eenmaal in en hokje is geplaatst, komt daar niet zo gemakkelijk weer uit. Als iemand een stigma heeft gekregen, zal hij of zij sociale afkeuring ervaren en sociale situaties gaan mijden. Dat kan leiden tot en gebrek aan zelfvertrouwen, isolement, stress, eenzaamheid en allerlei andere nare gevolgen. Voor mensen die psychische, psychiatrische problemen hebben gehad, is het vaak extra moeilijk om en huis te vinden, om aan werk te komen, om zich te verzekeren, om een rijbewijs te halen.
Werkgevers willen niet graag een “éx-gek” in hun bedrijf: die kan het wel weer in zijn kop krijgen, terugvallen etc. Je kunt er niet van op aan.
Mensen die opgenomen zijn geweest, krijgen in geval van echtscheiding niet gemakkelijk de kinderen toegewezen.
Ook zij die vooroordelen gebruiken, kunnen er last van krijgen. Iemand die bevooroordeeld denkt over mensen met psychische problemen zal dat ook gemakkelijk doen over eventuele psychische problemen die hij/zij zelf heeft of in de toekomst kan krijgen.
Dan kan iemand steeds dieper in de problemen raken. Schaamte, angst en onwetendheid zorgen ervoor dat er niet gepraat wordt. Zo kan iemand slachtoffer worden van zichzelf
Hoe stigma te doorbreken
1.Voorlichting geven
2.Kwartiermakersfestival
3.Individuele strategieën zoals empowerment en herstel.
Toekomst
De wetenschappelijke kennis over stigmabestrijding is nog verre van compleet. Er is nog veel onderzoek noodzakkelijk. Met name op het gebied van contactstrategieën en de effectieve elementen van empowerment en herstel.
Stigmatisering en discriminatie van mensen met psychische problematiek is een maatschappelijk probleem.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten