Steviger in de schoenen dankzij Interpersoonlijke psychotherapie
Psychiater Marc Blom is medeorganisator van Reaching Out, de vierde internationale conferentie over Interpersoonlijke psychotherapie (IPT) die op 23 en 24 juni wordt gehouden in Amsterdam. IPT gaat ervan uit dat problemen en veranderingen in relaties de belangrijkste aanleiding zijn voor het opkomen van een depressie.
Wat is IPT?
‘Een kortdurende vorm van individuele psychotherapie die bestaat uit twaalf tot zestien wekelijkse sessies. Uitgangspunt van IPT is dat mensen anderen nodig hebben en dat relatieverstoringen daarom kunnen leiden tot depressies, zeker bij mensen die daar gevoelig voor zijn.’
Maar een depressie kan toch ook een andere oorzaak hebben?
‘De oorzaak van depressies bestaat meestal uit een combinatie van meerdere factoren zoals een erfelijke aanleg en een slechte jeugd, of een traumatische ervaring. Echter, genen of jeugdervaringen kun je in therapie niet ongedaan maken. Wel kan een behandelaar de actuele relaties van een patiënt beïnvloeden. Daarom richt de behandeling zich daarop.
Bovendien heeft het moment waarop een depressie de kop opsteekt in de meeste gevallen wel degelijk te maken met een relatieverstoring. Vaak lijkt de oorzaak in eerste instantie ergens anders te liggen, maar blijkt later dat het allemaal om die verstoorde relatie draait.’
Kunt u een voorbeeld noemen?
‘Een van mijn patiënten vertelde me dat ze verhuisd is. Zij woont nu in een mooier huis, in een leuke buurt en met een prachtige tuin. Toch is ze depressief, hoe kan dat? Toen ik doorvroeg, kreeg ik een heel ander verhaal te horen: nu ze verhuisd is, ziet ze haar vriendin minder vaak en mist ze ook het dagelijks contact met haar vroegere bakker op de hoek. De verhuizing had grote gevolgen voor haar belangrijkste relaties.’
Hoe kan het dat IPT zich op relaties concentreert, terwijl de meeste behandelaars bij hoog en laag beweren dat patiënten de oplossing bij zichzelf moeten zoeken?
‘Dat doen wij ook. Veel mensen blijven eindeloos wachten tot hun partner verandert, of roepen al jaren dat hun werkgever niet deugt. Daar word je niet gelukkig van. Het levert veel meer op om je af te vragen wat je zelf kunt doen om uit je depressie te komen.
Als iemand verwikkeld is in een slepend huwelijksconflict kan het een oplossing zijn als hij zich bijvoorbeeld assertief leert opstellen, zijn verwachtingen naar beneden schroeft, afstand van zijn partner neemt of een echtscheiding aanvraagt. IPT verbetert de manier waarop mensen in hun relaties staan. We vergroten hun interpersoonlijke effectiviteit.’
Dergelijke oplossingen kunnen mensen toch ook zelf bedenken?
‘Depressieve mensen denken vaak dat niets meer helpt omdat ze alles al geprobeerd hebben. En soms hebben ze ook van alles geprobeerd. Maar we zien ook vaak dat ze gevangen zitten in een vast gedragsrepertoire of dat ze een zogeheten puntredenering volgen waarbij ze de oplossing slechts uit één hoek verwachten. Bijvoorbeeld: Ik was gelukkig toen mijn man nog leefde en die ideale man ontmoet ik nooit meer. Dus mijn leven is over.
Dat ze die ideale man niet meer ontmoet, kan zijn, - al was het maar omdat ze haar overleden man nu idealiseert -, maar er zijn nog zoveel andere manieren om wat van het leven te maken. IPT reikt patiënten onderbelichte alternatieven aan; we zetten hen op een nieuw spoor.’
Dat doet cognitieve gedragstherapie (CGT) toch ook?
‘CGT gaat ervan uit dat wat patiënten denken, gebaseerd is op verkeerde veronderstellingen en dat daar de oorzaak van depressies ligt. IPT kijkt minder naar wat iemand denkt, maar veel meer naar zijn concrete gedrag en communicatie in de relatie met belangrijke anderen.’
Wordt gedrag niet gestuurd door gedachten?
‘Nee hoor. Gedrag kan bijvoorbeeld ook worden bepaald door gewoontevorming, een beperkt gedragsrepertoire en inefficiënte communicatie.’
IPT heeft een pragmatische insteek?
‘Precies. Ik vind het ook wat ondermijnend om bijvoorbeeld tegen een patiënt te zeggen: u kreeg als kind te weinig aandacht en daarom wordt u nu zo boos als uw man weer eens te laat komt voor het eten. Want dat is nooit leuk, daar mag je boos over zijn. We geven mensen die erkenning en zoeken vervolgens samen naar een oplossing: kan de patiënt haar gevoel beter leren communiceren, moet ze minder van haar man verwachten, kan ze later koken of helemaal niet meer koken?’
Is de effectiviteit van IPT wetenschappelijk aangetoond?
‘Ja. Onderzoeker Pim Cuijpers heeft deze maand een meta-analyse van IPT gepubliceerd in The American Journal of Psychiatry waarin hij laat zien dat IPT effectief is in vergelijking met andere psychotherapieën en medicatie.’
Hoe wijdverbreid is IPT?
‘We doen al sinds de jaren negentig ons best meer mensen ervoor te enthousiasmeren. Echter, Nederland wordt gedomineerd door de cognitieve gedragstherapie. Maar we houden moed en het is dan ook goed dat hier nu het internationale IPT congres Reaching out wordt georganiseerd.’ (JH)
Klik hier voor meer informatie over IPT en het internationale IPT congres Reaching Out
Klik hier voor een samenvatting van Pim Cuijpers’ meta-analyse van IPT
(Cuijpers, P., A. S. Geraedts, P. van Oppen, G. Andersson, J. C. Markowitz and A. van Straten (2011). Interpersonal psychotherapy for depression: a meta-analysis. Am J Psychiatry 168: 581-92.)
©Psy 22-06-11
Geen opmerkingen:
Een reactie posten