http://www.google.com/url?sa=t&source=web&cd=1&ved=0CBgQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.prvmz.nl%2Fcms_file.php%3FfromDB%3D498%26forceDownload&rct=j&q=FACTSHEET%20MEDISCHE%20ZORG%20VOOR%20DAK-%20EN%20THUISLOZEN%20EN%20ZWERFJONGEREN&ei=vxIzTYHeHcnCswbO9ZSlCg&usg=AFQjCNE1TVTMyECj4KeHahTO2qsjaJ--eQ&sig2=oJs7KJURnyUUWB5kz-oxmg&cad=rja
Medische zorg voor dak- en thuislozen en zwerfjongeren in
Noord-Brabant
Achtergrond
Medische zorg is niet altijd goed toegankelijk voor dak- en thuislozen, zwerfjongeren, verslaafden, (ex)
psychiatrische patiënten, ex-gedetineerden en/of mensen die illegaal in Nederland verblijven. Zij zijn niet
ingeschreven bij een huisarts, hebben een slechte band met hun huisarts of andersom, zij zijn onverzekerd
en/of vertonen zorgvermijdend gedrag. Een kwalitatief goede en daarmee voor iedereen goed toegankelijke
gezondheidszorg is een kwestie van sociale rechtvaardigheid en zorgverzekeraars hebben een zorgplicht.
Het blijkt dat de mobiliteit bij onder andere dak- en thuislozen laag is. Ze hoppen niet snel van de ene naar de
andere stad. Qua voorzieningenstructuur zijn ze dus verbonden aan de omgeving waar ze verblijven. Gezien
de omvang van deze groepen en het in grote mate aangewezen zijn op medische basisvoorzieningen in een
wijk, buurt of stad, bestaat behoefte aan een vernieuwde wijkgerichte c.q. locatiegebonden werkwijze in de
zorg voor deze groepen.
Omvang problematiek
De Brabantse steden en dorpen tellen steeds meer dergelijke kwetsbare burgers. Zowel hun aantal als de
ernst van hun kwetsbaarheid neemt toe. De provincie Noord-Brabant telt bijna 14.000 inwoners met ernstige
problemen. Slechts 2100 van deze mensen staan ingeschreven bij maatschappelijke opvang. Verder tellen
we 2730 daklozen, 650 zwerfjongeren en 8450 moeilijk te bereiken mensen die wel zelfstandig wonen maar
dreigen te verkommeren, de zogeheten ‘stille problematiek’. Tenslotte is er een grote groep openbare
geestelijke gezondheidszorg doelgroep: personen die nog niet in beeld zijn, maar waarvan vaststaat dat zij
kampen met ernstige problemen op meerdere levensgebieden. Dit zijn in Brabant ruim 18.000 mensen.
(Bron: Brabant geeft thuis, een gebundelde aanpak voor Brabantse dak- en thuislozen, NEOS)
Voorbeeld 1: de straatdokter en streetnurse in de gemeente Eindhoven
In de gemeente Eindhoven loopt sinds 2006 het zogenoemde Straatdokterproject waarin een huisarts en de
nurse practitioner (np) van deze huisartsenpraktijk een centrale rol spelen doordat ze op meerdere bekende
en gemakkelijk te bereiken locaties spreekuren houden voor dak- en thuislozen. Want wil je de doelgroep
bereiken dan moet je naar de mensen toegaan en je moet ze veiligheid kunnen garanderen. De np is een
specifiek opgeleide verpleegkundige die spreekuur houdt voor patiënten met vaak voorkomende klachten
zoals keelpijn, oorpijn, huiduitslag of rugklachten. De huisarts en np werken als koppel. Voor deze vorm is
gekozen omdat er veel situaties voorkomen die qua zorgvraag te complex zijn voor een np alleen. In dit
Straatdokterproject werkt het plaatselijk gezondheidscentrum Gestel-Midden samen met de gemeente en de
GGD. Het project levert een aanzienlijke verbetering op in de toegang en het gebruik van zorg door dak- en
thuislozen uit de regio. Door de samenwerking met andere instanties kan
de straatdokter ook helpen bij het oplossen van niet-lichamelijke
problematiek, zoals vragen op het gebied van inkomen, onderdak of
middelengebruik. De inzet van np als ‘street nurses’ geeft een extra
dimensie aan de zorg en leidt bovendien tot kostenbesparing, zo bleek uit
een onderzoek van de universiteit van Maastricht. Een basisvoorwaarde
voor succes is de samenwerking met andere instanties en de mogelijkheid
voor acute opvang bij zorgvragen.
Voorbeeld 2: spreekuren in de gemeenten ’s-Hertogenbosch en Tilburg
Eind 2009 is er vanuit de GGD Hart voor Brabant een nurse practitioner (np) aangesteld voor de gemeenten
’s-Hertogenbosch en Tilburg. In ’s-Hertogenbosch werkt de np voor het Centrum voor Trajectbegeleiding, een
samenwerkingsverband van maatschappelijk werk, verslavingszorg, GGZ en maatschappelijke opvang. De
basisfilosofie is dat basiszorg voor iedereen toegankelijk is; niemand mag uitgesloten worden van zorg. De np
vormt de brug ter voorkoming dat mensen uitgesloten worden in het medische circuit. De somatische
problemen van de doelgroep veranderen onder andere door het ouder worden. Tot nu toe bleven mensen
verstoken van medische zorg, omdat zij zelf niet naar de huisarts gaan. De n.p. begeleidt de mensen naar de
huisarts.
In Tilburg heeft de np wekelijks spreekuren op locatie bij Taverse, de maatschappelijke opvang. Voor deze
spreekuren werkt ze nauw samen met een huisarts, die tevens huisartsencoördinator voor deze doelgroep is.
Deze sociaal medische zorg voor de dak- en thuislozen wordt in 2010 als pilot uitgevoerd en het
achterstandsfonds van de huisartsen heeft hiervoor subsidie verstrekt. De np screent dak- en thuislozen op
basale medische onderzoeken, hiervoor is een screeningsformat ontwikkeld. De np heeft regelmatig een
casuïstieke terugkoppeling met de huisarts om niet over haar grenzen te gaan..
Over onverzekerden die medische zorg nodig hebben overlegt de np met de betreffende gemeente en
zorgverzekeraars (het is natuurlijk van belang om te weten wat de reden voor het niet verzekerd zijn is) om
samen naar een pragmatische oplossing te zoeken. Als een onverzekerde persoon (oude) schulden heeft bij
de zorgverzekeraar dan legt de np contacten met samenwerkingspartners, waaronder de sociale dienst.
Schulden staan dan de verzekering niet in de weg. In het algemeen geldt, dat voor een basisverzekering geen
wachttijd is en dus een basisverzekering per direct (d.w.z. met terugwerkende kracht) geregeld kan worden.
Wie pakt de medische zorg op?
Uit de voorbeelden blijkt dat de maatschappelijke opvang én de gemeente een centrale rol spelen om de
medische zorg toegankelijk te maken. Uit het Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang (2006) voor
centrumgemeenten is het Stedelijk Kompas ontstaan. Het Stedelijk Kompas richt zich op het verminderen van
het aantal dak- en thuislozen, de doorstroming naar een zo zelfstandig mogelijk bestaan en verbetering van
de kwaliteit van leven van de gehele doelgroep en het verminderen van overlast. Gemeenten krijgen hierdoor
meer verantwoordelijkheden en moeten zelf zorgen voor een adequate signalering en toeleiding naar de zorg.
Het Stedelijk Kompas hoort binnen gemeenten bij de afdeling die verantwoordelijk is voor de Wet
maatschappelijke ondersteuning. Gemeenten moeten samen met bijvoorbeeld GGD’en, zorgkantoren,
plaatselijke gezondheidscentra en woningcorporaties tot afspraken komen om medische basiszorg voor daken
thuislozen vorm te geven. Belangrijk is dat een persoonsgerichte aanpak voor deze doelgroep voorop
staat die gericht is op een sluitende samenwerking, onderling vertrouwen en een oplossingsgerichte
werkhouding. Dé dakloze bestaat niet. Verschillen leiden ertoe dat oplossingen steeds anders kunnen zijn.
Nadere informatie
· Voor meer informatie over de implementatie van Nurse Practitioners en Physician Assistents in de
eerste lijn en het onderzoek van de universiteit van Maastricht kunt u contact opnemen met Stichting
Kwaliteit en Ontwikkeling Huisartsenzorg (Stichting KOH), tel.: 040-2380720 of e-mail:
info@stichtingkoh.nl.
· Voor meer informatie over de inhoud van het voorbeeld van de gemeente Eindhoven kunt u contact
opnemen met dhr. Peter Meulesteen, huisarts, Gezondheidscentrum Gestel Midden, tel.: 040-
2519950 of e-mail: pmeulesteen@ezorg.nl.
· Voor meer informatie over de inhoud van de voorbeelden van de gemeenten ’s-Hertogenbosch en
Tilburg kunt u contact opnemen met mevr. Connie Rijlaarsdam, nurse practitioner, GGD Hart voor
Brabant, tel.: 073-6404500 of e-mail: c.rijlaarsdam@ggdhvb.nl.
· Wilt u hulp bij het lokaal bij elkaar brengen van partijen uit de eerste lijn? Neem dan contact op met
Robuust, regionale ondersteuningsstructuur voor Zuid-Nederland, tel.: (040) 294 99 77 of e-mail:
info@rosrobuust.nl.
· Voor informatie over deze factsheet kunt u terecht bij de Provinciale Raad voor de Volksgezondheid
en Maatschappelijke Zorg. Tel. 073-6120766 of email: info@prvmz.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten